Al ruim 30 jaar houd ik mij professioneel bezig met veiligheid. Ik ben hoger veiligheidskundige, zoals dat heet. Ik geef trainingen en lezingen aan leiders in bedrijven over samen ervoor zorgen dat iedereen aan het einde van de werkdag weer gezond en wel naar huis kan gaan. Dat gaat vooral over cultuur en gedrag.
Het toeval, of juist niet, wil dat ik zelf meerdere malen met onveiligheid te maken heb gehad. Twee keer zodanig dat het mijn leven flink op zijn kop zette. De eerste keer was op mijn tiende door een verkeerde diagnose na een armbreuk. Die leverde mij, naast mijn missie, (leren) omgaan met een kleine handicap, 2 operaties en 5 jaar revalidatie en veel pesterijen op. De tweede keer was 8-9 jaar geleden. Ik beëindigde een relatie en dat werd niet geaccepteerd. Na 7 maanden stalking werd ik voor mijn huis aangevallen en ben nog altijd blij dat ik dat heb overleefd.
Tijdens mijn herstel dacht ik vaak na over veilig zijn en veilig voelen. Zo merkte ik bijvoorbeeld dat ik me veilig voelde als ik weg van huis was. “Ben je dan niet bang?“ vroegen mijn vrienden. Nee, nu niet, was dan mijn antwoord, “want hij weet nu niet waar ik zit, dus waarom zou ik bang zijn?” Natuurlijk was ik lange tijd wél bang in en rond mijn huis, vooral bij het lopen van de ongeveer 50 meter van mijn auto naar mijn huis. Maar ik besloot op een dag te beginnen met de verdedigingskunst Krav Maga en in korte tijd voelde ik me steeds veiliger.
Het moet rond die tijd zijn geweest, dat de zin door mijn hoofd ging spelen: ‘wie zich veilig voelt durft alles’. Ik besefte dat wanneer iemand zich veilig voelt, er weinig in de weg staat om iets te gaan doen, of het nu veilig is of niet. En andersom, dat iemand die zich onveilig en onzeker voelt, nog wel eens blokkeert of stagneert omdat hij of zij (bewust of onbewust) niet durft, óók als het in de perceptie van anderen veilig is. Zo werkt het ook vaak bij veiligheid op het werk.
Veiligheid staat voor veilig zijn. Geborgenheid voor veilig voelen.
Veiligheid in het onderwijs is een belangrijk thema. Het gaat daarbij om veiligheid voor jou, als professional, en voor jullie/je leerlingen. Je wordt geacht om veiligheid te bieden. Maar ook geborgenheid. Of is dat hetzelfde? Als ik het vanuit mijn expertise bekijk, dan zijn deze twee abstracte begrippen nauw met elkaar verbonden. Veiligheid staat voor veilig zijn. Geborgenheid voor veilig voelen. Beiden heb je nodig om een klimaat te creëren waarin iedereen niet alleen zo veilig mogelijk is maar zich ook veilig voelt. In de (digitale) klas, op het schoolplein en online, ongeacht of je schooldirecteur, docent of leerling bent. Dat lukt als er een goede voedingsbodem is om zowel veiligheid als geborgenheid sterke wortels te geven.
In mijn boek ‘Geef veiligheid wortels’ beschrijf ik hoe ik dat zie. Uit sterke wortels groeit een sterke boom. Wortels gedijen in een goede voedingsbodem, met goede grond, voldoende water, voldoende ruimte enzovoort. Hebben ze die niet, dan gedijen de wortels niet, wordt de boom zwak en gaat ie misschien wel dood. Extra aandacht en zorg, al dan niet met professionele hulp, kan de boom weer beter maken. Het belangrijkste dat daarvoor nodig is, zit tussen onze oren, namelijk onze hersenen. Die bepalen uiteindelijk ons gedrag, al dan niet bewust. Hoe voed jij jouw voedingsbodem?
Annemarie Timmermans traint, coacht, schrijft en spreekt over veiligheid. Dat doet zij vanuit haar bedrijf Camina en via Sprekersbureau ZijSpreekt.
Annemarie Timmermans, uitgever Auteurscollege, 2019