Het onderwijs is van ons

Maar ze luisterde al niet meer en trok haar zoontje mee de auto in. Het was voor mij toen een schok om me te realiseren dat veel ouders de voetbalvereniging zien als een soort sportschool. Je betaalt contributie, en daar moet de club dan goede training voor je kind voor leveren. En ranja in de rust van de wedstrijd. Sport is voor velen een individuele economische transactie geworden.

Zo zien ouders tegenwoordig ook het onderwijs. Daartoe aangemoedigd door de overheid zoeken ze de school die ‘het beste’ is voor hun kind. Omdat de eindexamencijfers overal ongeveer hetzelfde zijn, letten die ouders vooral op de leuke extra’s. Daarvoor moet helaas vaak wel een vrijwillige bijdrage gevraagd worden door de school, die daarvoor een zogenaamde ‘factuur’ stuurt. Geen wonder dat ouders zichzelf vooral klant voelen en de school beschouwen als elk willekeurig ander bedrijf waar zij hun diensten betrekken. Dan is de stap ook niet zo groot meer om naar een echte privé-school te gaan. Daar is de ouderbijdrage alleen niet langer vrijwillig, en de factuur ervoor wel echt. En vaak ook honderd keer zo hoog.

In ons streven om dit onwenselijke marktdenken tegen te gaan, kijken we naar de overheid. Die zou het onderwijs rechtstreeks moeten gaan aansturen. Weg met de onderwijsbestuurders die als geldbeluste grootverdieners leraren uitknijpen om voor zo min mogelijk geld zoveel mogelijk diploma’s te ‘leveren’. Maar in die reflex van markt naar overheid slaan we iets over, vind ik. Namelijk de kracht van ons, samen, als gemeenschap. Iets tussen de markt en de overheid in. In andere sectoren is dat zichtbaar. Mensen organiseren zich in energiecoöperaties om de energietransitie ter hand te nemen. Ze richten woonvormen op, waarin verschillende mensen met elkaar samenleven en elkaar ondersteunen. Dat zouden we ook in het onderwijs kunnen doen. We zouden rond scholen nieuwe vormen van ouderbetrokkenheid kunnen organiseren. Om gastlessen te geven, en te helpen met bijles. Of, zoals onlangs in Heerde gebeurde, een geliefd schoolgebouw zelf te gaan onderhouden.

Iedere week zijn allerlei ouders en pubers in touw om ervoor te zorgen dat honderdduizenden kinderen lekker kunnen sporten. Voor het overgrote deel doen ze dat gratis. Daarvoor krijgen ze niet alleen gelukkige kinderen terug, maar ook voldoening, en een gevoel van saamhorigheid.

Het antwoord op privatisering ligt niet bij de overheid, maar bij onszelf.

Hartger Wassink is zelfstandig onderzoeker en adviseur op het gebied van integer en doelgericht toezicht en bestuur